Đây Là Điếu Cày

Đám loai choai học sinh gọi ba chè chén túm tụm ngồi, mắt nhìn như say như mê vào chiếc điếu cày cầu kì chạm trổ,cồn cào khao khát nếm thử như trúng nọc độc nụ hôn đầu. Lác đác đã có vài thằng bạo dạn gạ nhau thử trước. Và giữa lúc những hiếu kì gần như bùng vỡ cực điểm, chợt có một trung niên xe ôm gần đó tiện nhàn cuốc, ra mở bát bà chủ quán ghi hộ một con không không vui vặt, tiện tay cầm lấy cái điếu, vê một bi.

Trung niên xe ôm chống điếu, nhồi một bi Vĩnh Bảo tụt lõi, xoay xoay cái bật lửa châm hơi khé, rít một hơi sòng sọc khoan khoái, nhả khói thơm lừng. Đám khăn quàng đỏ ngưỡng mộ nhìn, ánh mắt say say theo làn khói trắng đặc, đủ để Võ An Ninh thăng hoa cảm hứng chụp bức “Sương mù Sapa”.

Ngồi dựa lưng vào bức tường vôi vàng sau lưng, trong khói trắng lờ đờ nhìn, trung niên xe ôm giơ giơ cái ống điếu còn vương khói về phía bọn trẻ con, nhem nhem chúng nó thử một bi. Lúc ấy trông trung niên hao hao giống như một ông Tiên hiện ra giữa hư ảo khói sương, mặt mũi nhàu nhĩ vất vả bình thường nhưng sâu xa nhìn kĩ phong độ có gì đó khác thường. Đoạn, trung niên bảo.

-Đứa nào bảo tao cái món này thật là tinh hoa truyền thống nghĩa là đứa đấy là kẻ nghiện ngập tệ nạn, còn đứa nào bảo là ông vớ vẩn dở hơi, cái điếu này chả liên quan mẹ gì đến văn hoá ngày xưa văn minh bây giờ, tôi cực lực ghét nghĩa là đứa đấy bố láo khinh rẻ tiền nhân.

Đám nhóc thập thành muốn lớn loay hoay lắm, cả đám đùn đẩy nhau không biết trả lời thế nào, dù cũng nhiều đứa muốn hút thử lắm. Bỗng có một thằng rụt rè giơ tay mạnh dạn muốn thử, chú chỉ cho cháu đi. Trung niên thấy thế cười nhẹ ân cần châm một bi êm ái. Thằng bé bình tĩnh rít nhẹ rồi lảo đảo say. Trung niên hỏi.

-Mày thấy nó là văn hoá hay là vô văn hoá?

Thằng bé vẫn chưa lấy lại nhịp thở, mồ hôi toát tràn, mặt trắng, thều thào đáp.

-Cháu không cần biết. Cháu thấy nó phê, nó phê chú ạ.

Trung niên hiền hậu cười, vẻ mặt của người đã thoát ngộ.

-Đúng rồi, nó chẳng văn hoá cũng chẳng vô văn hoá, vừa có thể là truyền thống cũng chẳng nên là truyền thống, nó kệ mẹ mọi sự. Nó chỉ là phê thôi, chỉ là phê thôi.

————

Câu chuyện vu vơ vớ vẩn được viết sau khi nghe ý kiến của anh Linh tôm, một người tìm hiểu văn hoá, nói về văn hoá. Đại ý rằng cái gì là truyền thống, và nên có thái độ gì với truyền thống, rằng người biết bảo tồn là tốt hay mặt khác rằng người không biết bảo tồn tức là xấu. Câu trả lời rằng, cái gì đã nhúc nhắc tồn tại được trong hoàn cảnh nó ra đời và vẫn âm ỉ chảy đến hôm nay, nghĩa là tự thân nó đã chứng minh tính đúng đắn hợp lý và có thể là chọn lọc của nhiều những giá trị, thái độ với nó đừng nên trầm trọng lên giọng cũng đừng nên thờ ơ đổi mới, có chăng chỉ nên thử dung hoà xem nó thế nào, có vừa vặn trong cuộc sống và quan trọng là có “phê” không. Cảm hứng đã dồi dào thì bất cần cũ mới, nó chỉ “phê” thôi. Còn không phê thì thôi.